Thuốc tránh thai khẩn cấp là một biện pháp ngừa thai sau khi quan hệ không an toàn, được nhiều người tìm đến trong những tình huống cấp bách. Tuy nhiên, nhiều bạn trẻ Gen Z vẫn lầm tưởng rằng thuốc tránh thai khẩn cấp là một “áo giáp” bảo vệ họ tuyệt đối.

Thuốc tránh thai khẩn cấp là gì?

Thuốc tránh thai khẩn cấp là biện pháp ngừa thai có thể được sử dụng trong trường hợp sau khi quan hệ tình dục không được bảo vệ hoặc khi phương pháp tránh thai thường dùng thất bại. Đây không phải là biện pháp ngừa thai hàng ngày mà chỉ được sử dụng trong những trường hợp đặc biệt như: bị cưỡng hiếp, rách bao cao su hoặc quên uống thuốc trong chu kỳ tránh thai hàng tháng.

Thuốc được khuyến cáo sử dụng trong vòng 5 ngày, nhưng hiệu quả sẽ cao hơn nếu sử dụng càng sớm sau khi quan hệ.

Cơ chế hoạt động

Thuốc tránh thai khẩn cấp thường có tỷ lệ ngừa thai thành công khá cao. Tuy nhiên nên dùng thuốc càng sớm càng tốt để có hiệu quả ngừa thai tốt nhất. Một nghiên cứu chỉ ra rằng việc sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp trong vòng 24 giờ đầu tiên có thể đem đến hiệu quả ngừa thai lên đến 95%.

Việc hiểu cơ chế thuốc tránh thai khẩn cấp hoàn toàn có thể giúp bạn sử dụng thuốc một cách hiệu quả hơn. Thuốc tránh thai khẩn cấp hoạt động qua nhiều cơ chế khác nhau sau đây:

• Ngăn cản sự di chuyển của tinh trùng, thụ tinh hoặc làm tổ của trứng.
• Ảnh hưởng giới hạn trên sự trưởng thành nội mạc tử cung.
• Làm khiếm khuyết pha hoàng thể, làm đặc chất nhầy cổ tử cung, ảnh hưởng lên sự vận chuyển tinh trùng và trứng ở vòi trứng.
• Ức chế hoặc trì hoãn quá trình rụng trứng từ buồng trứng – cơ chế chính của thuốc tránh thai khẩn cấp để ngừa thai.
• Tạo môi trường không thuận lợi cho sự phát triển của tinh trùng, làm đặc quánh nút nhầy ở cổ tử cung khiến tinh trùng không thể di chuyển vào tử cung và ống dẫn trứng.

Tuy nhiên một khi phôi đã hình thành và làm tổ ở niêm mạc tử cung thì thuốc tránh thai khẩn cấp không còn hiệu quả nữa. 

Thuốc tránh thai khẩn cấp có mấy loại?

Hiện tại, có ba phương pháp tránh thai khẩn cấp được sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới:
1. Progestins liều cao

Levonorgestrel là thuốc tránh thai khẩn cấp, dùng để ngừa thai sau khi biện pháp tránh thai thất bại hoặc sau khi quan hệ không bảo vệ. Thuốc được kê đơn cho người dưới 17 tuổi và không kê đơn cho người trên 17 tuổi. Nên sử dụng trong vòng 72 giờ sau khi quan hệ.

Tổng liều: 1.5mg Levonorgestrel hoặc 3mg Norgestrel (liều duy nhất).
Cả 2 viên thuốc (0.75 mg/viên) có thể được uống một lần hoặc chia làm hai lần, uống liều đầu tiên càng sớm càng tốt sau giao hợp không bảo vệ, uống liều hai cách liều đầu sau 12 giờ.

Tỉ lệ có thai sau khi dùng khoảng 1.1%. Phương pháp này hiệu quả cao hơn và ít tác dụng phụ hơn thuốc phối hợp, tuy nhiên không sẵn có như thuốc phối hợp.

2. Thuốc ngừa thai phối hợp (Công thức Yuzpe)

Hiện nay, trên thị trường có rất nhiều loại thuốc tránh thai phối hợp với hàm lượng Ethinyl estradiol khác nhau và thành phần Progestin cũng khác nhau. Cần uống đủ số lượng viên thuốc theo liều hướng dẫn trên để đạt hiệu quả.

Uống hai liều, liều đầu tiên (với ít nhất 100 mcg Ethinyl Estradiol và hoặc 0.5mg Levonorgestrel hoặc 1mg Norgestrel hoặc 2mg norethindrone) uống càng sớm càng tốt trong vòng 5 ngày sau giao hợp không bảo vệ, uống liều thứ hai cách liều đầu 12 giờ.

Phương pháp này có tác dụng phụ nhiều hơn thuốc chỉ có Progestin.Tỉ lệ có thai sau khi dùng khoảng 2-3.2%.

3. Dụng cụ tử cung chứa đồng (cooper intra uterine devices)

Đặt dụng cụ tử cung có đồng trong vòng 5 ngày sau giao hợp không bảo vệ .Đây là phương pháp hiệu quả nhất nguy cơ có thai sau khi dùng 0.1%. Phương pháp này còn giúp tránh thai lâu dài, tuy nhiên cần phải có nhân viên y tế khám và đặt. Những chống chỉ định và theo dõi giống như đặt dụng cụ tử cung để tránh thai lâu dài, và rất thận trọng trên các đối tượng chưa sanh.

Tác dụng phụ của thuốc tránh thai

Các tác dụng phụ thường gặp của viên uống tránh thai gồm:

• Chảy máu bất thường: Là một tình trạng phổ biến khi sử dụng thuốc, có thể nguyên nhân là do lớp niêm mạc tử cung mỏng đi, hoặc do có sự thay đổi nồng độ các hormone trong cơ thể.
• Buồn nôn: thường xuất hiện khi lần đàu dùng thuốc.
• Căng cứng ngực.
• Đau đầu, đau nửa đầu: do thay đổi nồng độ hormone trong cơ thể.
• Tăng cân
• Tâm trạng thất thường: tăng nguy cơ trầm cảm, thay đổi tâm trạng của người sử dụng.
• Giảm ham muốn: Các hormone chứa trong viên uống tránh thai đôi khi có thể gây ảnh hưởng đến ham muốn tình dục.
• Khí hư âm đạo: Uống thuốc tránh thai có thể làm tăng hoặc giảm tiết khí hư âm đạo. Tuy không nguy hại, nhưng sự biến màu hoặc khí hư có mùi có thể là dấu hiệu của tình trạng viêm nhiễm.
• Thị lực thay đổi: Khi uống thuốc tránh thai, nồng độ hormone trong cơ thể thay đổi, kéo theo là sự thay đổi trong độ dày giác mạc. 

Hệ lụy lâu dài

• Vấn đề tim mạch: Loại thuốc tránh thai kết hợp có thể làm tăng nhẹ nguy cơ tác dụng phụ liên quan đến tim mạch như nhồi máu cơ tim, đột quỵ, cục máu đông, trong đó, nguy cơ này có thể cao ở một số loại thuốc nhất định.
• Nguy cơ ung thư: hormone nữ giới như estrogen có thể làm tăng nguy cơ phát triển của một số tuýp ung thư, do đó, uống thuốc tránh thai có khả năng cũng làm tăng nguy cơ này.
• Ung thư buồng trứng và ung thư nội mạc tử cung: 
• Ung thư vú
• Ung thư cổ tử cung: Có thể có mối liên quan giữa tăng nguy cơ ung thư cổ tử cung với việc uống thuốc tránh thai trong thời gian dài. 
• Ung thư gan: Có mối liên quan giữa thuốc tránh thai và nguy cơ phát triển của u gan lành tính, và hiếm khi trở thành ung thư. 
• Nguy cơ vô sinh: rối loạn sinh lý do lạm dụng thuốc tranh thai thường xuyên.

Biện pháp tránh thai an toàn

• Bao cao su 
• Màng ngăn âm đạo
• Đặt vòng âm đạo
• Vòng tránh thai (Intrauterine device – IUDs)
• Que cấy tránh thai 
• Triệt sản: Nam giới được triệt sản bằng cách thắt hoặc cắt ống dẫn tinh. Ở phụ nữ, triệt sản được thực hiện bằng phẫu thuật thắt ống dẫn trứng.

Mọi thắc mắc xin liên hệ:

Hotline nhà thuốc: 0911 161 161.

Địa chỉ: 7B/31 Thành Thái, Phường Diên Hồng, TP. HCM (Địa chỉ cũ: 7B/31 Thành Thái, P. 14, Q. 10, TP. HCM)